Het werkveld jeugd staat onder druk: het aantal cliënten stijgt, de zorgvragen worden complexer en door een personeelstekort is er minder ruimte om startende professionals in te werken. Het gevolg hiervan is een verhoogd risico op uitval van jeugdprofessionals binnen twee jaar na afstuderen. Zij zoeken een andere baan of krijgen een burn-out. Het is belangrijk om deze neerwaartse spiraal te keren en de weerbaarheid van jeugdprofessionals te vergroten, zodat zij meer voldoening ervaren in hun werk en de kwaliteit van hulpverlening verbeteren.
Dit onderzoek is gericht op het versterken van de weerbaarheid van startende jeugdprofessionals op basis van zingeving in werk, om de uitval van startende jeugdhulpverleners tegen te gaan. Zinvol of betekenisvol werk staat in relatie met bevlogenheid, werkplezier en vakmanschap en dit zouden beschermende factoren tegen uitval kunnen zijn. Er wordt nauw samengewerkt met de belanghebbenden in de jeugdhulpverleningspraktijk - studenten, startende en ervaren jeugdprofessionals en hun leidinggevenden -, omdat de kennis en expertise van deze deelnemers als onmisbaar worden gezien.
Praktijkervaringen
In 2023 is een literatuuronderzoek gestart naar de relatie tussen weerbaarheid in de jeugdhulpverlening en zingeving in werk. Dit wordt in 2024 gevolgd door focusgroepinterviews met studenten Pedagogiek van HZ University of Applied Sciences, startende jeugdhulpverleners, ervaren jeugdhulpverleners en leidinggevenden van jeugdhulporganisaties in Zeeland. Verdiepende interviews met studenten, starters en jeugdprofessionals die binnen drie jaar na afstuderen gestopt zijn, bieden aanvullend inzicht in praktijkervaringen op dit gebied.
Op basis van de resultaten van het literatuuronderzoek en de (focusgroep)interviews wordt in 2024-2025 een onderwijsinterventie ontwikkeld, door een actiegroep bestaande uit vertegenwoordigers van de belanghebbenden: studenten, startende en ervaren jeugdprofessionals, leidinggevenden en onderwijsprofessionals. In 2025-2026 wordt deze onderwijsinterventie ingezet op de HZ University of Applied Sciences en wordt de impact daarvan op studenten en startende jeugdprofessionals onderzocht. De onderzoeksresultaten leiden tot conclusies die direct toepasbaar zijn in het onderwijs en de praktijk.
Lees hier een interview met Sterre over haar onderzoek.
Op dinsdag 10 september 2024 werden de eerste resultaten van het literatuuronderzoek en de praktijkverkenning gedeeld tijdens een onderzoeksbijeenkomst op HZ in Vlissingen. In deze constructieve bijeenkomst met fijne sfeer zijn de aanwezigen in dialoog gegaan over de herkenbaarheid van de resultaten uit het literatuuronderzoek en de praktijkverkenning, ontbrekende aandachtspunten en aanknopingspunten voor het onderwijs die hieruit voortvloeien.
De bevindingen uit het literatuuronderzoek dat zingeving een rol speelt in risico- en weerbaarheidsfactoren, die elkaar beïnvloeden in balancerende, parallelle en transformerende processen, werden herkend door het werkveld. Met name secundaire traumatisering en werk-privébalans werden uitgelicht. Ook de gezamenlijke thema’s en de verschillende perspectieven op weerbaarheid in relatie tot zingeving in de praktijkverkenning riepen herkenning op: het grote verantwoordelijkheidsgevoel van starters en de keerzijde daarvan, wanneer perfectionisme en moeilijk om hulp kunnen vragen de weerbaarheid van startende jeugdhulpverleners aantasten.
Het perfectionisme en de innerlijk ervaren druk van startende jeugdhulpverleners werd in relatie gebracht met factoren op macroniveau, wat onderbelicht was in de gepresenteerde resultaten: de druk binnen organisaties door personeelstekort, maatschappelijke kaders en de rol van social media. Samen leidt dit tot een spanningsveld voor starters, die hoge druk ervaren in een omgeving met weinig ruimte voor inwerken, in combinatie met een verminderde werk-privébalans door social media. Het belangrijkste aanknopingspunt voor onderwijs om de weerbaarheid op basis van zingeving in werk te versterken ligt in het vergroten van zelfkennis en persoonlijk leiderschap van studenten. Ook is een inwerktraject in een warme omgeving nodig voor weerbaarheid op basis van zingeving, waar starters zich gezien en gewaardeerd voelen en ze mogen leren van fouten maken binnen een steunend team. Dit pleit voor een gezamenlijke aanpak van opleiding en werkveld om een overbrugging te bieden aan starters, waarin hun identiteitsontwikkeling en reflectie op persoonlijke en professionele ervaringen in een doorgaande lijn vanuit de opleiding ook in de praktijk gevoed wordt.
Een verslag van de bijeenkomst en de gevoerde dialogen vind je hier.
