In het voortgezet onderwijs is het profielwerkstuk (pws) voor havoleerlingen verplicht. Scholen zien het als een meesterproef waarin leerlingen iets van hun eigen interesse kwijt kunnen en kunnen laten zien wat ze aan kennis en vaardigheden hebben opgedaan.
Voor leerlingen is het echter vaak een ‘moetje’: iets wat ook nog afgevinkt moet worden naast alle gewone lessen en toetsen. Het pws wordt op veel scholen vaak tamelijk klassiek benaderd, het is dan een theoretisch georiënteerd onderzoek dat vooral als doel heeft om meer te weten te komen over een onderwerp. Docenten voelen zich bovendien niet altijd bekwaam genoeg om een pws te begeleiden en hebben er daardoor ook minder plezier in.
Het profielwerkstuk biedt echter veel mogelijkheden om leerlingen competenties te laten ontwikkelen die van groot belang zijn voor de aansluiting op het hbo en kan daarmee van invloed zijn op hun studiesucces en –plezier aldaar. Door het profielwerkstuk beter aan te laten sluiten op de praktijkgerichtheid van onderzoek in het hbo biedt het kansen om leerlingen alvast te laten werken aan bijvoorbeeld onderzoeksvaardigheden, samenwerken en kritisch reflecteren. Om dit te kunnen realiseren is samenwerking nodig tussen het voortgezet onderwijs en het hbo waarbij enerzijds gewerkt wordt aan betere aansluiting in het onderwijs, maar tegelijkertijd aan professionalisering van de deelnemende docenten.
In 2023 heeft er een eerste pilot plaatsgevonden op de havoafdeling van het Ostrea Lyceum in Goes. In deze pilot is onderzocht of het mogelijk en werkbaar is om havisten van het Ostrea hun profielwerkstuk te laten verbinden aan een van de opleidingen van HZ University of Applied Sciences, met als doel het realiseren van een betere aansluiting op het hbo én hen daarmee meer te motiveren voor hun pws. Daarnaast werd bekeken of HZ een rol kan spelen in de professionalisering van begeleidende docenten van het Ostrea, zodat zij hun leerlingen beter kunnen voorbereiden op het hbo. Er deden 23 havoleerlingen (in duo’s) mee, zij kozen voor een onderwerp gerelateerd aan de pabo, de opleiding Sportkunde, Watermanagement/Bouwkunde of Vroedkunde. De leerlingen werden begeleid en beoordeeld door een Ostrea-docent en kwamen verschillende keren samen bij een HZ-docent van de opleiding voor uitleg, hulp en feedback. Deze pilot is geëvalueerd aan de hand van (groeps)interviews met leerlingen, docenten van Ostrea en HZ, de schoolleiding en aan de hand van een globale evaluatie van de eindproducten van de groepjes. Een van de uitkomsten van deze evaluatie was dat de mate van betrokkenheid van de begeleidende vo-docent erg belangrijk was.
New Waves
In het schooljaar 24-25 is dit onderzoeksproject uitgebreid naar een groter aantal scholen. Naast het Ostrea Lyceum in Goes doen nu ook het Goese Lyceum (Pontes), het Reynaertcollege in Hulst, het CSW en Nehalennia in Middelburg mee. Startend vanuit de ervaringen in de pilot zullen onderzoekers van HZ samen met afgevaardigden uit de deelnemende scholen samen komen tot een plan van aanpak en passende onderzoeksvragen. Het doel van dit project blijft tweeledig: enerzijds wordt gewerkt aan betere aansluiting van het profielwerkstuk op de onderzoeksvaardigheden die worden gevraagd in het hbo, anderzijds wordt bekeken in hoeverre en op welke wijze leerlingen een profielwerkstuk kunnen uitvoeren dat aansluit bij een van de opleidingen of onderzoeksthema's van de HZ. Vanuit HZ zullen Riaan Lous, Jessica Melker en Hilde Kooiker dit project aansturen.
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door het project New Waves van het Nationaal Groeifonds.
