We leven in een complexe maatschappij die continu aan het veranderen is. De vraag is: Hoe kunnen we deze complexiteit temmen? De Expertise Management Methodologie (EMM) biedt een raamwerk waarmee inzicht wordt verkregen in complexe vraagstukken. EMM kan op verschillende manieren en voor verschillende doeleinden worden ingezet. Wat zijn die manieren en doeleinden? Wat werkt goed in de praktijk, en wat zijn de valkuilen?
Sneller dan voorheen verandert de maatschappij en worden we geconfronteerd met complexe uitdagingen door onder andere globalisering en klimaatverandering. Deze uitdagingen zijn wicked van aard: het zijn complexe, niet scherp te definiëren uitdagingen waarvoor geen eenduidige oplossingen te vinden zijn.
Om hier adequaat aan te werken hebben wij elkaar nodig: overheden, bedrijven, organisaties en burgers moeten op een slimme manier gaan samenwerken en expertise met elkaar delen. Dit zal het meest effectief gebeuren in transdisciplinaire, organisatie-overstijgende netwerken. Het delen van expertise (kennis, inzichten, kwaliteiten, etc.) leidt tot win-winsituaties: enerzijds dragen organisaties die kennis delen bij aan het vinden van oplossingen voor uitdagingen, anderzijds verbinden zij zich door die kennisdeling sterker met het kennisnetwerk.
Unieke rol in grotere geheel
Met andere woorden, de focus van verantwoording naar elkaar ('Doe ik de dingen goed?') moet worden verlegd naar validatie en vertrouwen in elkaar ('Doen we gezamenlijk de goede dingen?') We moeten leren inzien wat onze unieke rol in het grotere geheel is en hoe we in gezamenlijkheid aan maatschappelijk relevante uitdagingen kunnen werken.
Benutten elkaars expertise
EMM kan in het kort worden samengevat als het zo goed mogelijk benutten van elkaars expertise (kennis en kunde) om gezamenlijk de goede dingen te doen. Dit roept gelijk vragen op als hoe benutten we elkaars expertise en wat zijn de goede dingen?
De sociale theorie van een duurzame, samenlerende maatschappij geeft antwoord op deze vragen. Of beter gezegd, het beschrijft een proces waarmee in gezamenlijkheid vooruitgang kan worden geboekt in complexe, maatschappelijk vraagstukken.
De essentie van EMM is dat op een gestructureerde wijze de wereldbeelden van belanghebbenden (elementen als personen en organisaties) boven water worden gehaald. Het gaat hier vooral om handelingskennis, d.w.z. de wijze waarop mensen handelen in een bepaalde situatie. De effectiviteit van handelingskennis is meestal situationeel bepaald. Wat in de ene situatie goed werkt, kan in een andere situatie juist ineffectief zijn. De reden hiervoor het feit dat de situatie wordt bepaald door interacterende belanghebbenden die er mogelijkerwijs al dan niet conflicterende wereldbeelden en doelstellingen op nahouden.
EMM biedt een raamwerk voor het zo goed mogelijk benutten van elkaars kwaliteiten om inzicht te krijgen en/of voortgang te brengen in complexe vraagstukken.
Systeemdenken
EMM is gebaseerd op systeemdenken. Zowel de hard systems (bijvoorbeeld System Dynamics) als de soft systems (bijvoorbeeld Soft Systems Methodology en Critical Systems Heuristics) aanpak worden ondersteund.
Expertise bestaat uit de kennis en kunde van een persoon (de expert) of een bedrijf. De vraag is: wat wordt precies verstaan onder kennis en kunde? In EMM maken we onderscheid tussen feitelijke en conceptuele kennis, knowing that kennis, en kunde, knowing how kennis. Het verschil tussen de twee soorten kennis is eenvoudig voor te stellen met het voorbeeld: 'Wat is een dijk?' versus 'Hoe maak ik een dijk?'
EMM hanteert als onderzoeksfilosofie het kritisch realisme. Met kritisch realisme wordt een brug geslagen tussen enerzijds het positivisme/empirisme - de wetenschappelijke methode die uitgaat van observeren en objectieve waarheid - en anderzijds het interpretivisme (subjectivisme of (sociaal) constructivisme) - de filosofie die de mens met zijn of haar subjectieve kijk op de wereld als uitgangspunt hanteert.
Living labs
EMM ondersteunt onderwijs en onderzoek in living labs. Met nadruk wordt gesteld dat EMM een methodologie is, geen methode. Het biedt een raamwerk waarin methoden en technieken in uiteenlopende disciplines kunnen worden gebruikt. De gemeenschappelijk grond is de taal van het systeemdenken.
De kern van EMM is de Expertise Management ontology (EMont), op te vatten als een (visuele) taal waarmee expertise wordt vastgelegd. EMont maakt het mogelijk nieuwe expertise en praktijkervaring te verknopen aan bestaande en geborgd. Met deze eigenschap is het mogelijk om op systematische wijze Body of Knowledge & Skills (BoKS) voor diverse kennisdomeinen op te bouwen, te verrijken en te verdiepen.
