Jasper van Houcke

Met dit project willen Stichting Zeeschelp, Meromar Zeeland, en de HZ University of Applied Sciences een totaalconcept ontwikkelen als blauwdruk voor duurzame perceel gebonden kweek van tapijt- en venusschelpen.

Wereldwijd zorgen riffen, gebouwd door biobouwers zoals koralen en schelpdieren, voor belangrijke ecosysteemdiensten waaronder kustveiligheid, visserij en recreatie.

Tot op heden worden oesters in Nederland gekweekt op de bodem van ondiepe wateren (i.e. bodemcultuur) of op zogenaamde kweektafels. Bodemcultuur oesters worden tweemaal per jaar verplaatst om ideale omstandigheden voor de groei te garanderen en optredende verzanding het hoofd te kunnen bieden. Deze handelingen kosten veel scheepsbewegingen en handmatige arbeid. De kweekwerkzaamheden kunnen daarnaast voor ongewenste druk zorgen op de omgeving.

Het project kustlaboratorium ligt de monding van de Westerschelde, in Zeeuws-Vlaanderen, in het plangebied Waterdunen: een groot natuur-en recreatiegebied, dat is aangelegd in een verbrede en versterkte kustzone. Hier worden natuur, landschap, recreatie en kustveiligheid met elkaar verweven. Met het Kustlaboratorium is er een belangrijke en duurzame economische pijler binnen Waterdunen toegevoegd: de voor Zeeland zo kansrijke zilte aquacultuur. Het Kustlaboratorium is een proeftuin voor zilte teelten, waar samen met ondernemers nieuwe ideeën zullen worden uitgeprobeerd. Binnen het project zal worden onderzocht of en op welke wijze er schelpdieren en zilte gewassen kunnen worden geproduceerd. Het onderzoek richt zich op de zoutdynamiek binnen het systeem, de biotische en abiotische kenmerken van het gebied en hoe deze de productie van de doelsoorten beïnvloeden.

De oestersector heeft, met name in de laatste jaren, te kampen met verschillende bedreigingen waaronder het oesterherpes virus en de oesterboorder. Om predatie van oesters door de oesterboorder te voorkomen wordt, door een deel van de oesterkwekers, off-bottom kweek als alternatief ingezet. De nadelen hiervan zijn dat off-bottom kweek duur is en dat vergunningen moeilijk te verkrijgen zijn, mede omdat er vaak niet voldoende informatie is wat betreft de effecten van off-bottom kweek op de omgeving. Er is bovendien een gebrek aan feitelijke kennis omtrent de dynamiek van de oesterproductie, de uitval door ziekte en predatie en een overzicht van de mogelijkheden tot rendementsverbetering van de kweek op bodempercelen en off-bottom kweek. Door de kleinschaligheid van de oestersector is er te weinig capaciteit om deze problematiek inzichtelijk te maken en grip te krijgen op wat er nodig is om het rendement van de oesterproductie te verbeteren.SamenwerkingEssentieel hierbij is het vormen van een nieuw kennissysteem waarbij oesterkwekers, de Nederlandse Oestervereniging, Wageningen Marine Research en HZ University of Applied Sciences samenwerken en zo optimaal van elkaars expertise, kennis en faciliteiten gebruik maken. Hierbij wordt gestreefd naar inclusiviteit door data en informatie publiek beschikbaar te maken via een toegankelijk informatieplatform, alsmede het betrekken van overige stakeholders (zoals natuurorganisaties en ngo’s).ProjectWageningen Marine Research is penvoerder van dit project en werkt samen de HZ University of Applied Sciences, Nederlandse Oester Vereniging en 10 Zeeuwse Oesterkweekbedrijven. Dit project wordt mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning door het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMZV).

Het project heeft tot doel om samen met oesterkwekers methoden te ontwikkelen die een hogere invangefficiëntie van oesterbroed opleveren en een betere overleving in het daarop volgende jaar. Daartoe worden verschillende manieren voor broedinvang onderzocht vergeleken: op verschillende locaties, posities en tijdstippen in de kweekgebieden van de Oosterschelde en het Grevelingenmeer. De timing van invang is essentieel voor succes. Om de juiste timing te bepalen worden de concentraties oesterlarven in de waterkolom gemonitord. Op verschillende locaties worden invangexperimenten gepland om zo de relatie tussen de factoren timing, perceellocatie, positie en invangefficiëntie te onderzoeken. Het oesterbroed dat is ingevangen op de verschillende locaties met verschillende methoden wordt vervolgens op verschillende tijdstippen overgebracht naar bodemkweekpercelen en gecontroleerd opgevolgd om overlevingskansen gedurende de gevoeligste periode van het eerste levensjaar in kaart te brengen.

De vraag naar zeewier als versproduct en als ingrediënt voor allerlei toepassingen groeit wereldwijd. In toenemende mate zijn zeewierkwekers actief in de Zuidwestelijke Delta. In Zeeland houden drie bedrijven zich bezig met zeewierkweek: Zeewaar, Stichting Zeeschelp en Veersche Wier. Op verschillende locaties (5-10 ha) in Zeeland worden met name winterwieren (vooral het bruinwier Saccharina latissima) gekweekt. Daarbij wordt het uitgangsmateriaal in oktober als kleine stekjes aan lijnen aan drijvende constructies uitgehangen en eind april – half mei (dus na 8 maanden) geoogst. Het wier heeft zo nog net een groeispurt in het voorjaar, maar heeft geen last van biofilmvorming die vaak vanaf begin zomer optreedt.

In Valgorize kijken de partners of algen in de toekomst een voedselbron kunnen zijn. Hiervoor hebben de onderzoekers gekeken naar de gecontroleerde, duurzame productie en verwerking van hoogwaardige, stabiele, veilige algenbiomassa. Voedselproducenten hebben behoefte aan een betrouwbare en voorspelbare aanvoer van hoogwaardige biomassa. Consumenten willen lekkere, veilige en hoogwaardige producten.