Het witte gebouw aan Het Groene Woud in Middelburg springt gelijk in het oog: het Joint Research Center Zeeland (JRCZ). Een uniek onderzoeksinstituut waar studenten, onderzoekers, bedrijven en overheidsinstellingen samenwerken aan oplossingen voor urgente, maatschappelijke vraagstukken in de Zuidwestelijke Delta.
Manager Leo Blok en Mischa Beckers, lector Data Science, vertellen hoe het JRCZ als samenwerkingspartner in en voor de regio in de praktijk werkt.
Laten we bij het begin beginnen: hoe is het allemaal begonnen? Wat was de visie voor het JRCZ?
Leo Blok: “Het begon allemaal in 2016. Toen constateerde een commissie van oud-premier Jan Peter Balkenende dat het in Zeeland ontbrak aan hoogwaardige onderzoeksfaciliteiten. Uit het rapport ‘Zeeland in stroomversnelling’ bleek dat Zeeland zich structureel economisch kan versterken door te investeren in technisch onderwijs. Het JRCZ is een resultaat van dit advies.
Het JRCZ heeft als doel om de kennisinfrastructuur van Zeeland te versterken door het onderwijs en het bedrijfsleven samen te brengen. De samenwerking tussen drie Zeeuwse onderwijsinstellingen is hier cruciaal: Scalda (mbo), HZ University of Applied Sciences (hbo) en University College Roosevelt (wo). Vanaf het begin hebben we ons laten inspireren door andere onderwijsinstellingen.
Zo zijn we langs geweest bij de technische universiteiten in Delft en Eindhoven om te kijken hoe onze visie in het echt zou kunnen functioneren. De makerspaces, bijvoorbeeld, die we op elke verdieping in het JRCZ hebben. Bij de technische universiteiten zagen we hoe een centrale ruimte gebruikt kan worden voor samenwerking tussen studenten en onderzoekers.”
Mischa, wanneer in dit proces kwam jij erbij?
Mischa Beckers: “Op een gegeven moment kwam het verzoek om mee te denken over de ruimtes in het JRCZ. Als er een Data Science Lab gebouwd wordt, is het logisch dat een lector Data Science hierover meedenkt. Ik kreeg een tekening met een aantal ruimtes en daarbij het aantal vierkante meters en een vrije hand om het in te gaan richten. Dat was best wel lastig, want je moet naar een tekening gaan kijken en jezelf dan een voorstelling van de ruimte en de behoeftes maken.”
We hebben het Data Science Lab in het JRCZ ingericht vanuit het werkproces als data scientist. Iedere fase in het proces heeft een eigen ruimte gekregen.
Hoe heb je dat toen aangepakt?
Mischa: "Ik ben in eerste instantie met collega's Manuel Magallon en Jorick Vos gaan sparren over de ruimte. We keken vooral naar het werkproces dat een data scientist uitvoert en vanuit dat proces zijn we de ruimtes in gaan richten. De eerste fase in dit proces is business understanding en dat is gelijk een hele cruciale. Als je die stap verkeerd doet, dan begin je helemaal verkeerd aan het proces. Het is dus essentieel om met stakeholders rond de tafel te gaan zitten. Dat kun je niet op afstand of op papier doen. Je moet samen zitten en elkaar in de ogen kunnen kijken om de vraag te stellen: ‘Wat is nou eigenlijk het probleem?’"
Welke ruimte is er toen bedacht voor deze fase?
Mischa: “Het data theater. Daar hoeft geen supercomputer te staan, maar je moet elkaar kunnen begrijpen. Dus door middel van visuele hulpmiddelen ga je met elkaar in gesprek over het project en kijken we of we zaken kunnen doen.”
Hoe gaat het dan verder in het proces?
Mischa: “Hoe verder je in het proces komt, hoe meer je kunt laten zien van de data en hoe dieper je kunt gaan. Ook hier is de stakeholder belangrijk, want als we opmerkelijkheden tegenkomen in de data, moeten we weer aan de stakeholder vragen wat hier aan de hand zou kunnen zijn. Dit doen we in de collaboration area, waar ons grote scherm staat. Dit is een touch scherm, maar er zit ook een 3D-mogelijkheid in. Het scherm is uitgerust met speciale software, waardoor we afbeeldingen en modellen over elkaar heen kunnen leggen, aantekeningen kunnen maken en zaken naast elkaar kunnen zien, visualisaties en applicaties groeperen en nog veel meer. Vervolgens gaan we aan de slag met het oplossen van het dataprobleem. Een data scientist moet nu écht de diepte in kunnen gaan, dus daar hebben we het interaction lab voor ingericht. Hier hebben we alle faciliteiten die we nodig hebben: een mini supercomputer met genoeg processorkracht, 4K-beeldschermen, noem het maar op.”
Hoe hebben jullie deze visie omgezet naar de uiteindelijke ruimtes in het JRCZ?
Mischa: “Samen met Manuel en Jorick ben ik op studiereis geweest om alle mogelijkheden te verkennen. Wat is er überhaupt te krijgen in Nederland? Wat zijn best practices? We zijn bijvoorbeeld bij Fontys en Rijksuniversiteit Groningen langs geweest om inspiratie op te doen en te luisteren naar hun ervaringen. Op basis van onze wensen, onze bevindingen van de studiereis en natuurlijk het budget zijn we stukje bij stukje de ruimtes gaan intekenen. Gedurende dit proces hebben we veel onderhandeld en waar nodig zaken aangepast, maar we zijn altijd flexibel geweest en uiteindelijk zijn we heel tevreden met het eindresultaat. Het Data Science Lab heeft op het internationale EUNIS-congres zelfs de award voor de Best Overall AV-enabled Education Space gewonnen. Daar zijn we waanzinnig trots op.”
Als jullie allebei terugdenken aan de visies waarmee jullie begonnen en waar we nu zijn, hoe staan we er dan voor?
Leo: “Het JRCZ is nu 1,5 jaar geopend en ik zie echt dat we flinke stappen hebben gemaakt. De labs worden inmiddels door studenten en onderzoekers veelvuldig gebruikt.
In de makerspaces zie ik studenten en onderzoeksgroepen samenkomen om groepswerk beter tot zijn recht te laten komen. Er worden presentaties en bijeenkomsten georganiseerd. Ik denk wel dat er nog ruimte is voor verbetering. Zo zou ik nog meer willen samenwerken met de andere domeinen van de HZ, nog intensiever met UCR en Scalda, maar zeker ook meer met externen.”
Hoe denk jij hierover, Mischa?
Mischa: “Het Data Science Lab was al snel up and running. We hebben ook nog een tijdje kunnen experimenten met de ruimte en alle faciliteiten voordat er grote groepen studenten of andere bezoekers gebruik gingen maken van het lab. Hoe het nu draait? Mijn lectoraat is gevestigd in het Data Science Lab en mijn collega’s maken enthousiast gebruik van de ruimtes en de mogelijkheden die ze bieden. We hebben ook een aantal onderwijs- en onderzoeksactiviteiten die in het Data Science Lab plaatsvinden. De minor Applied Data Science, bijvoorbeeld. Dan maak je optima forma gebruik van de faciliteiten die er zijn.”
"Hoe ver durf jij buiten de box te denken? Als je creatief om kan gaan met onderwijs en onderzoek, is het JRCZ één grote speeltuin vol mogelijkheden."
Is er nog ruimte voor verbetering?
Mischa: “Zeker! De Het interaction lab en de collaboration area worden zowel intern door studenten en onderzoekers als extern door lokale organisaties gebruikt. Hier zie ik wel vaak dat de volledige scope van de faciliteiten dan niet benut wordt. Dan nemen externen bij wijze van spreken hun eigen flipover mee terwijl we een state-of-the-art scherm hebben staan! Dat is jammer, want er zijn genoeg mensen in het JRCZ aanwezig om de mogelijkheden van de faciliteiten te laten zien. In het Data Science Lab hebben we Loek van der Linde als labmanager, er zijn student-assistenten die kunnen helpen en natuurlijk zijn Leo en projectmedewerker Karen Vrolijk altijd beschikbaar. Daar zie ik echt nog ruimte voor groei.”
Leo: “We hebben inderdaad state-of-the-art faciliteiten en ruimtes in het JRCZ, maar mensen ervaren vaak toch een drempel om hier gebruik van te maken. Je moet zelf ook echt wel creatief zijn.
Er is zoveel mogelijk in het JRCZ, maar je moet wel zelf uitzoeken wat je nodig hebt en hoe het JRCZ daarbij kan helpen. Hoe ver durf jij buiten de box te denken? Als je creatief om kan gaan met je onderwijs en onderzoek, dan is het JRCZ één grote speeltuin vol mogelijkheden.”
Mischa: “Er zijn veel studenten van Scalda die stage lopen in het JRCZ en zij zien die drempel helemaal niet. Die stappen het JRCZ binnen en gaan gewoon met die nieuwe apparatuur aan de slag. Ze benaderen al die nieuwe apparatuur op een hele creatieve manier en zoeken indien nodig zelf helemaal uit hoe het werkt. Zo is al de nodige content ontstaan. Dat is echt inspirerend voor studenten, onderzoekers en bezoekers. Dat gaat zich uitbetalen hoor. Er lopen nu projecten zoals Cool Neighbourhoods en FlexIntensity met andere lectoraten waaronder Resilient Deltas en Delta Power respectievelijk, waar de faciliteiten van het Data Science Lab hun meerwaarde zullen tonen.”
We hebben het nu over interne gebruikservaringen gehad. Maken externe organisaties of instellingen ook gebruik van het JRCZ?
Mischa: “Met docent Jolene Cijsouw heb ik een masterclass over Data Science gegeven aan 12 Zeeuwse gemeentes. Dat was 3 dagen intensief gebruikmaken van de mogelijkheden die we in het JRCZ hebben. Dat is een mooi voorbeeld vanuit het lectoraat dat een vervolg gaat krijgen voor andere organisaties. Daarnaast is labmanager Loek echt ambassadeur van het Data Science Lab en probeert zoveel mogelijk mensen in het lab te krijgen om ze te inspireren met de mogelijkheden. Zo zet hij samenwerkingen op met de GGD en het ADRZ. Maar ook buiten Zeeland vindt hij samenwerkingspartners. Nu werkt hij met studenten en de opleiding Verpleegkunde met een expert van een ziekenhuis in Amersfoort aan een anatomisch 3D-model. Het model zelf is al heel indrukwekkend op het grote scherm in de collaboration area, maar met de applicatie die de studenten hebben gemaakt kun je ook onderwijsmateriaal en zelfs toetsen ontwikkelen. Dat is geweldig!”
Leo: “De samenwerking met het Zeeuwse bedrijfsleven is tweerichtingsverkeer. Zij hebben een vraagstuk waar ze onze kennis en faciliteiten voor nodig hebben, maar tegelijkertijd hebben zij ook weer unieke kennis en ervaringen waar ze het JRCZ mee kunnen verrijken. Het is vaak ook een sneeuwbaleffect. Dan komt er een bedrijvenclub naar het JRCZ voor een presentatie over AI en dan is er een vertegenwoordiger van een bedrijf die nog een vraagstuk heeft rondom engineering. Die helpen we dan op dat vlak verder binnen het JRCZ.”
Herken jij dit sneeuwbaleffect, Mischa?
Mischa: “Jazeker! Bijvoorbeeld Food Delta Zeeland is een consortium waar we al een langere samenwerking mee hebben en dat ook al vaker op bezoek is geweest in het JRCZ. Dan hebben ze alle faciliteiten en mogelijkheden gezien en dan is er eigenlijk altijd wel iemand die een nieuw probleem of vraagstuk aandraagt. René Slabbekoorn van Artificial Intelligence Zeeland, bijvoorbeeld, die zoekt naar AI-oplossingen om fruitteeltmachines efficiënter te maken. Hij heeft nu een opdracht lopen binnen de opleiding HBO-ICT. Studenten werken nu aan dit vraagstuk in ons lab."
Bezoekers en samenwerkingspartners zijn trots op het JRCZ en alle faciliteiten die we bieden. Dat wij zulke state-of-the-art labs gewoon hier in Middelburg hebben en daarmee de provincie versterken.
Leo: “Ik merk ook echt dat bezoekers en samenwerkingspartners trots zijn op het JRCZ en alle faciliteiten die we bieden. Dat wij zulke state-of-the-art labs gewoon hier in Middelburg hebben en daarmee de provincie helpen en versterken.”
Mischa: “Die ervaring heb ik ook met het DataFest, dat we nu voor de tweede keer in het Data Science Lab hebben georganiseerd. Provincie Zeeland is één van de hoofdsponsoren en die hebben nu alweer gezegd dat ze volgend jaar weer het DataFest specifiek in het Data Science Lab willen organiseren. Zo is het JRCZ weer de schakel tussen een overheidsinstelling en het onderwijs, want studenten van Scalda, HZ en UCR nemen deel aan het DataFest. Dat zijn hele mooie connecties.”
Welke toekomstplannen hebben jullie voor het JRCZ?
Leo: “Ik denk dat er nog beter gebruik kan worden gemaakt van de makerspaces. Verschillende afdelingen kunnen daar elkaar opzoeken en elkaar helpen. Daarnaast denk ik dat er op een creatieve en vernieuwende manier naar onderwijs in het JRCZ gekeken kan worden. Hoe kunnen we studenten uitdagen? Hoe kunnen we docenten het beste faciliteren?"
Mischa: “Ik zie met de opening van het Delta Climate Center (DCC) ook veel samenwerkingsmogelijkheden met het JRCZ. Binnen dit centrum wordt aan grote multidisciplinaire problemen gewerkt, die we uitstekend in de labs van het JRCZ uit kunnen gaan voeren. Vraagstukken rondom waterbeheer- en veiligheid, daar werken het practoraat Water van Scalda en meerdere lectoraten van de HZ aan. Die oplossingen die daar ontwikkeld worden, die kunnen wij binnen het Data Science Lab weer prachtig visualiseren en presenteren op onze schermen. Dan wordt de beleving zo anders.”
Leo: “Ik zou ook graag bezoekers en gebruikers van het JRCZ willen uitdagen om mee te denken over verbeteringen. Welke apparatuur ontbreekt er nog? Wat zou er anders ingericht kunnen worden? Welke mogelijkheden zien zij? We willen gebruikers en bezoekers graag ontzorgen en faciliteren, dus mis je iets of heb je ideeën? Neem dan contact met ons op.”
