Als iemand weet wat flexibele werktijden zijn, is het Eva Hartog wel. De onderzoeker van het lectoraat Aquaculture in Delta Areas staat regelmatig voor dag en dauw op of is soms nog volop aan het werk als anderen om vijf uur naar huis rijden. Klagen doet ze niet. Het hoort bij haar werk.
7.25 uur: Start-up
Vandaag begint Eva’s werkdag ietsjes later dan ze had gedacht. De verslaggever van dienst pikt Eva’s collega-onderzoeker Luca Martins op in Goes wat de Walcherse onderzoeker zeker tien minuten omrijden scheelt. Iets voor half acht loopt Eva met een doos vol meet- en weegapparatuur de lange aanmeersteiger op bij de Koudepolderweg in Wemeldinge. Daar ligt de Zwarte Zee, een werkschip van ruim veertig meter lang, ingehuurd door de Rijkdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Zij, Luca en Harry Blokland van de RVO, een soort boswachter op zee, stappen via via op het dek. Binnen doet het drietal ‘omdat het zo hoort aan boord’ de schoenen uit om vervolgens via de trap naar de stuurhut te klimmen. Schippers Arno en Jaap zorgen voor een warm welkom. De koffie staat klaar, Luca heeft roze koeken meegenomen. Met een kopje koffie in de hand overleggen Eva en Harry waar ze eerst naartoe gaan. Het wordt de Vondelingsplaat. Arno gooit zijn shaggie weg, knikt naar Eva, vaart het schip de haven uit en zet koers richting de plaat, die vlak bij de Zeelandbrug ligt.
8.00 uur: Krenten in de pap
“Dit zijn de krenten in de pap”, zegt Eva als ze met haar verrekijker naar een grote groep rustende zeehonden kijkt op één van de zandbanken. Als bonus zwemmen niet lang daarna twee bruinvissen vlak langs de boot.
8.30 uur: Oesterbroed
Op de kop van de Vondelingsplaat gaan Eva, Luca en Harry voor het eerst naar buiten. Met emmertjes vullen ze een grote ton met Oosterscheldewater. De ton is in no time gevuld. Op deze plek, waar volgens Eva ‘vroeger veel oesters lagen’, kijken ze of er oesterlarven in het water zitten. Een halfuurtje later doen ze dat nog een keer. Ze nemen de samples in het kader van een project naar het verbeteren van de invang van oesterbroed. De onderzoeksgroep werkt hiervoor samen met zeven oesterkwekers, de Nederlandse Oestervereniging, Machinefabriek Bakker, RVO, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en onderwijsinstelling Scalda. De proef richt zich in eerste instantie op het Grevelingenmeer, maar de onderzoekers kijken ook naar de Oosterschelde.
Nu is het de tijd van het jaar en zijn we veel buiten. Morgen gaan we bijvoorbeeld weer de Noordzee op.
9.15 uur: Geen dag hetzelfde
Eva werkt al tien jaar bij de HZ. Binnen haar lectoraat Aquaculture in Delta Areas is ze dé specialist op het gebied van (de kweek van) schaal- en schelpdieren. Ze werkt tegelijkertijd aan meerdere onderzoeken, meestal in samenwerking met mossel- en oestervissers, belangenorganisaties en andere kennisinstellingen. Vrijwel alle onderzoeksprojecten vragen om een combinatie van veld- en kantoorwerk. Eva geniet daarvan. “Je hebt altijd pieken en dalen als het om veldwerk gaat. Nu is het de tijd van het jaar waarop we veel buiten zijn. Morgen gaan we bijvoorbeeld weer de Noordzee op voor een proef met het kweken van mosselen in de Zeeuwse voordelta. 'Leuk, lekker buiten zijn in de zon', denken mensen soms, maar ze vergeten dan dat wij het ook doen als het regent of de temperatuur rond het vriespunt ligt.” Het veldwerk vraagt wel wat van je als onderzoeker. “Je moet flexibel zijn, want je bent van externe factoren, zoals wind en het getij, afhankelijk en moet daarom snel kunnen schakelen. Voor mij is geen dag is hetzelfde.”
10.15 uur: Ontzettend boeiend
We hebben een flink eind gevaren en zijn in een ander deel van de Oosterschelde, in de buurt van de Speelmansplaat. Tijdens het varen checkt Eva haar mails, belt kort via Teams met haar collega Pascalle en overlegt met Luca over het onderzoek en andere zaken die spelen in de onderzoeksgroep. Luca luistert aandachtig. Hij is net begonnen bij het lectoraat dat onder leiding staat van Jasper van Houcke. Luca is geboren en getogen in Zuid-Afrika. Hij is in Kaapstad opgeleid tot bioloog en heeft zich gespecialiseerd in aquacultuur. Hij besloot zijn heil te zoeken in Europa en heeft een aantal jaar gewerkt bij viskweker Kingfish in Kats. Een paar maanden geleden maakte hij de overstap naar de HZ. “En het bevalt ontzettend goed”, zegt hij. “Ik ben weliswaar niet meer bezig met onderzoek naar vissen, maar met mosselen en oesters. Dat lijkt misschien saaier, maar het is juist ontzettend boeiend.”
10.30 uur: "Ik wil er 25 hebben"
Op één van de percelen bij de Speelmansplaat gaat het oesterkorretje in het water. Na een korte sleep zoeken Eva en Jaap, een Stellendammenaar die vier decennia heeft gevist, maar nu bij RVO werkt, naar de juiste oesters. “Ik wil er zeker 25 hebben”, klinkt Eva stellig. In de speciale container op het schip meten en wegen ze de platte oesters en noteren alles in Excel. Vervolgens steken ze de oesters open. Eva legt aan Harry, Luca en Jaap uit hoe je het kunt zien als eitjes in de moederoesters bevrucht zijn. Luca nummert ze en zet tot slot alle exemplaren op de foto. Na het nemen van nog een watermonster op een ander perceel in de omgeving van Yerseke zit het veldwerk er voor vandaag op.
12.30 uur: Lunch aan boord
Na een snelle lunch aan boord en nog wat telefoontjes meert de Zwarte Zee weer aan in Wemeldinge. Eva en Luca gaan uit elkaar. De laatste gaat in de HZ in Vlissingen alle onderzoeksgegevens van vandaag verwerken, Eva besluit eerst langs de Hatchery van de Roem van Yerseke te gaan. “Ik heb daar nog wat materialen staan die naar een andere boot moeten en zij analyseren de watersamples op de aanwezigheid van oesterlarven.”
15.30 uur: Morgen weer vroeg dag
Ook Eva keert terug op kantoor in de L-gang aan de Edisonweg. Daar handelt ze nog wat zaken af, checkt haar mails en het werk van Luca en bereidt de dag van morgen voor. Dan is het weer vroeg dag. Op naar de Noordzee voor onderzoek aan de lijnen met mosselen.
