Luc Vermeersch van Brouwerij De Leite in het Belgische Oostkamp brouwt bier als geen ander, maar hij zou daarvoor graag minder leidingwater gebruiken. “Hoe kan ik in plaats van vier liter leidingwater één liter water per liter bier gebruiken?” was de vraag die hij neerlegde bij de Smart Services Bridge, het samenwerkingsverband dat een brug slaat tussen ondernemers en hogescholen in West-Vlaanderen en Zeeland. Onderzoeker Mireille Martens en lector Niels Groot van het lectoraat Watertechnologie en student Watermanagement Johan Diepeveen zochten het voor hem uit.
Brouwer Luc Vermeersch is al jaren bezig met het verduurzamen van zijn bedrijf. Hij wil in 2030 ‘drinkwaterneutraal’ zijn. “Met een vraagstuk over water, komen ze al snel naar de HZ”, zegt onderzoeker Mireille Martens. “En gelukkig ook als het over bier gaat”, voegt ze er lachend aan toe. Samen met student Johan Diepeveen heeft ze onderzocht hoe Vermeersch de hoeveelheid proceswater in het brouwproces kan verminderen en of hij gezuiverd proceswater en regenwater kan inzetten. Het meeste water heeft Vermeersch nodig om zijn tanks schoon te maken. Na gebruik gaat dat nu rechtstreeks naar het riool.
Monsters
Om de kwaliteit van het gebruikte water te checken namen Mireille en Johan vanaf januari 2021 maandelijks monsters op verschillende momenten tijdens het brouwproces. Johan analyseerde deze in het lab in Vlissingen. Hij keek vooral naar de concentratie van metalen, zouten, nutriënten en mogelijke ziekteverwekkers. “Doordat ik de analyses van de monsters zelf uitvoerde, voelde ik me verantwoordelijk voor het onderzoek”, zegt hij over zijn opdracht. “Ik was een radertje in het project. Vragen van iemand als lector Niels Groot over mijn metingen kon ik makkelijk beantwoorden.”
Ingrediënten
Vermeersch wil uiteindelijk het proceswater zelf zuiveren en hergebruiken. Dat kan na verschillende stappen. “Je scheidt eerst de grote delen van het water, doordat het draf (moutresten, redactie) bezinkt. Daarna filter je kleinere deeltjes en voor verdere behandeling denken we aan wetlands of membraantechnologie en een uv-behandeling, die bacteriën doodt”, legt Mireille uit.
Het was lastig om monsters te nemen en vergelijken, omdat er slechts enkele dagen per maand wordt gebrouwen en de verschillende biersoorten andere verhoudingen van ingrediënten kennen, die weer zorgen voor verschillende gradaties van vervuiling. Volgens Mireille en Johan kan Vermeersch zijn doelstelling van één liter water per liter bier halen. “Je kunt van elk afvalwater drinkwater maken, maar er staat een kostenplaatje tegenover. Vermeersch zal flink moeten investeren. De vraag is in hoeverre economische randvoorwaarden zijn duurzaamheidsideaal dwarsbomen.”
Bassin
Het gebruik van regenwater is eenvoudiger dan het zuiveren van proceswater. Het regenwater is namelijk minder vervuild. Het is na een filtering en zuivering met uv-licht te gebruiken als drinkwater. Naast dat het wettelijk moet mogen, moet de brouwer echter wel een groot opvangbassin bouwen om zeker te zijn van voldoende water. Gezien zijn productie van zo’n 10.000 liter bier per maand is een bassin van minstens 125 kubieke meter nodig. “Ook hiermee is een flinke investering gemoeid.”
Het was de eerste keer dat het lectoraat Watertechnologie meewerkte aan een SSB-project. Het is Mireille goed bevallen. “Zeker met een student als Johan aan je zijde. Hij vergeet zijn hoofd niet als hij in het lab loopt. Ik vind dit een laagdrempelige manier van werken. Ondernemers beschrijven de huidige situatie en hun doel en wij begeleiden hen met onze expertise. Het is fijn om aan echte casuïstiek te werken, zeker als je weet dat iemand als Luc iets met de aangedragen oplossing gaat doen. Dit past bij de leest waarop het onderzoek en onderwijs van de HZ is geschoeid.”
