Verwaarding reststromen tomatenteelt

Samenvatting

Volgens een recente publicatie van Wageningen University & Research (WUR) is de uitdaging voor de komende jaren om “…verwaardingsketens op te zetten die ingericht zijn op het volledig benutten van biomassa uit de glastuinbouw. Er kan namelijk ontzettend veel uit biomassa gehaald worden: zouten voor meststoffen, organische stof of biostimulanten voor substraat, vezels voor verpakkingen en bouwmateriaal, eiwitten voor (vee) voer, geur en kleurstoffen voor de cosmetische industrie en medicinale stoffen voor de farmaceutische industrie. Er is onderzoek nodig om te bepalen welke plantreststromen geschikt zijn voor welke toepassingen en hoe de knelpunten kunnen worden weggenomen. Daarnaast is het net zo belangrijk om telers en ondernemers uit de proces- en verwerkingsindustrie te ondersteunen in het gezamenlijk opzetten van deze nieuwe verwaardingsketens en business cases.”(Wageningen University & Research, 2023). In lijn met deze aanbevelingen heeft de werkgroep Lijn D van het SPRONG project “Living Ecosystem” tijdens een bijeenkomst d.d. 21 September 2023 de inhoudsstoffen van de zijstromen van de tomatenteelt in de regio Zeeland, Zuid Holland, N-W Brabant geselecteerd als case studie voor ongebruikte inhoudsstoffen. Zie Bijlage 1 voor meer informatie over deze werkgroep. Waarom de zijstromen van de tomaat? Nederland heeft ruim 1.700 hectare aan tomatenteeltgrond en kent een jaarlijkse productie van 815 miljoen kilogram tomaten. Er is jaarlijks voor 73.848 ton groenafval uit de tomatenteelt. In de huidige situatie wordt restafval uit de tuinbouw voornamelijk gecomposteerd of vergist. Bij dit proces komen de broeikasgassen lachgas en methaan vrij. Het afvoeren van natte loof kost de teler nu tussen de €35,00 en €42,50 per ton, afhankelijk van de hoeveelheid afval tussen het loof (De Natuurverdubbelaars, 2023). Bij compostering worden de plantenresten afgebroken, waarbij broeikasgassen vrijkomen die schadelijker zijn dan CO2. Ook worden tomaten afgekeurd als ze tijdens het oogsten op de grond vallen of omwille van esthetische gebreken (bijvoorbeeld te klein). De zijstromen en overschotten bevatten echter nog een breed scala plantenstoffen die interessant kunnen zijn voor diverse toepassingen in materialen, farmacie, cosmetica, kleur-, geur- en smaakstoffen, gewasbescherming en papier (Kenniscentrum Plantenstoffen, 2014). Daarom is het noodzakelijk om een nieuw segment binnen de toeleveringsketen te introduceren dat voorziet in een rationeel gebruik van bijproducten. Dit is tevens interessant voor de onderzoeksgroepen binnen de HZ, de HR en Avans. Een grote uitdaging binnen deze casestudie is het gebruik van plastic voor de tomatenteelt, en de daarmee vervuilde reststromen. Dit rapport is een verkenning van de mogelijke toepassingen en betrokken partijen in met name Nederland, en tevens een verslag van een workshop met de relevante stakeholders. Het rapport dient als input voor de ontwikkeling van onderzoeksprojecten door de bij Living Ecosystem betrokken hogescholen Avans, Hogeschool Rotterdam, en HZ University of Applied Sciences.