Sophie Adriaanse, Judith van Poppel, Marjoleijn Felius en Leo Blok zijn gecertificeerd begeleider van de methodiek LEGO Serious Play. Met de legodoos onder de arm helpen ze teams en studenten bij het onderzoeken en oplossen van innovatieve vraagstukken en complexe uitdagingen.
Met de methode LEGO Serious Play (LSP) onderzoeken teams complexe vraagstukken door middel van LEGO. Door individueel en gezamenlijk legomodellen te bouwen - en hierop te reflecteren - worden ideeën, oplossingen en gevoelens letterlijk zichtbaar. Het werken met de handen stimuleert de hersenen om nieuwe verbindingen te maken - en dus om creatief en innovatief te denken. Al pratend en bouwend werkt de groep toe naar één gezamenlijk model waarin de gedeelde visie of oplossing tot uiting komt.
Wie vroeger ontelbare uren tussen de vrolijke warboel van legosteentjes heeft doorgebracht, denkt bij de naam LEGO Serious Play misschien niet meteen aan een gestructureerde methode om ingewikkelde uitdagingen te ontrafelen en op te lossen. Toch is dat precies wat de vier facilitators zien gebeuren tijdens hun teamsessies met studenten of collega's.
Marjoleijn: "We zeggen weleens: in anderhalf uur legoën komen teams tot meer creatieve inzichten en verbindingen dan wanneer ze met 10 personen in dezelfde tijd vergaderen. De methode is speels, informeel, vaak gezellig, maar het is voor teams vooral een heel nuttige investering van hun tijd."
Sophie: "LEGO Serious Play is een heel serieuze en doelgerichte aanpak, maar wel verpakt in een vorm waarin je samen lekker kunt bouwen. Die combinatie zorgt ervoor dat het zo goed werkt."
Marjoleijn: "De methode leent zich echt voor de complexere vraagstukken of teamuitdagingen. Bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van een visie, het bepalen van beleid, maar ook bij teamuitdagingen en verandertrajecten. Thema's die tijd kosten om goed te onderzoeken. Je moet er ook echt de tijd voor nemen, dus een vervanger van een uurtje vergaderen is het niet."
De tijdslimiet zorgt ervoor dat je niet in de denkstand schiet, maar dat vooral je handen in actie komen
Denken met je handen
Een LSP-sessie prikkelt ons creatief denken. Maar hoe werkt dat eigenlijk? Wat maakt dat deelnemers zo creatief en oplossingsgericht worden zodra ze met de steentjes aan de slag gaan?
Leo: "Deze methode doet een beroep op het denken via onze handen. Doordat je met je handen aan het bouwen bent, maakt je brein andere connecties en denk je creatiever dan wanneer je uitsluitend in de denk- of praatstand zit."
Judith: “Het bouwen met je handen brengt je snel in een flow. Er komen al heel snel verrassende en vernieuwende inzichten los binnen de groep. Ook bij mensen die van tevoren van zichzelf beweren dat ze ‘helemaal niet creatief’ zijn."
Sophie: "Tijdens de bouwopdrachten geeft de facilitator ook bewust een strakke tijdslimiet mee. Je krijgt bijvoorbeeld 90 seconden om uit te beelden hoe jij de samenwerking binnen jouw team ervaart. Die tijdslimiet zorgt ervoor dat je niet in de denkstand schiet, maar dat vooral je handen in actie komen. Je hebt simpelweg geen tijd om lang na te denken of te twijfelen. Als we als begeleiders te veel tijd zouden geven, dan zou het hoofd het weer overnemen."
Bouwen aan een gedeeld verhaal
LSP-sessies beginnen met het bouwen van een individueel bouwwerk waarmee deelnemers bijvoorbeeld een op te lossen probleem illustreren. Door deze creaties met elkaar te delen en te bespreken, transformeren de afzonderlijke bouwwerken langzaam tot één gezamenlijk model. Het proces daarnaartoe - stap voor stap begeleid door de facilitator - is de reden dat de methode veel meer is dan zomaar een middagje samen legoën.
Leo: “Het mooie van deze methode vind ik dat je als groep betekenis geeft aan wat je samen bouwt. Al pratend creëer je er een context omheen. Zonder gedeelde betekenis kijk je met z'n allen naar niets meer dan een verzameling steentjes. Deze methode dwingt je om onder woorden te brengen wat je écht bedoelt met die gezamenlijke visie of teamafspraak - en om daar samen overeenstemming over te vinden.”
Sophie: “De kracht van de methode zit ook in de betrokkenheid. Tijdens vergaderingen zijn sommige mensen veel aan het woord, anderen wat minder. Dat zie ik ook terug bij mijn studenten. Dominante meningen kunnen een gezamenlijke uitkomst beïnvloeden. Met deze methode benut je het potentieel van de hele groep. Ieder individu voelt zich onderdeel van het eindresultaat en daarmee zorg je voor commitment."
In vergaderingen zijn sommige mensen veel aan het woord, anderen minder. Met deze methode benut je het potentieel van de hele groep.
LEGO? Is dat niet wat kinderachtig?
Een tafel vol blokjes en poppetjes terwijl je samen een serieus probleem probeert te doorgronden: roept dat ook weleens weerstand op? Wat doet zo’n speelse aanpak met de sfeer? En welk effect heeft het op lastige gesprekken?
Marjoleijn: "Ik begeleid de sessies vooral voor teams binnen de organisatie. In mijn beleving staan collega's er heel erg voor open. Het speelse en informele element heeft behalve het creatieve aspect nog een belangrijke functie: bij gevoelige onderwerpen kan het de boel wat minder zwaar maken. Bijvoorbeeld wanneer je het moeilijk vindt om iemand direct aan te spreken op bepaald gedrag binnen jullie samenwerking. Door het te illustreren met legopoppetjes zorg je voor een klein beetje afstand, voor jezelf en voor de ander. Je kunt er dan iets luchtiger over praten, terwijl het beeld heel duidelijk overkomt."
Sophie: "Natuurlijk zijn er onder mijn studenten ook deelnemers die van tevoren denken: wat moet ik hier nu weer mee? Maar mijn ervaring is dat iedereen binnen no-time aan het bouwen is en dat alle 'schroom' of 'twijfel' dan weg is. Dan zie je iedereen in die creatieve flow komen en ontstaan de mooiste gesprekken en ideeën."
Judith: "LEGO zorgt voor een leuke en positieve sfeer. Er wordt over het algemeen ontzettend veel gelachen tijdens een sessie. Hoe serieus het thema of de uitdaging ook kan zijn, er zit ook een element van teambuilding in. Wat dat betreft past deze methode heel goed bij de grote uitdagingen en transities waar de HZ voor staat. En bij de persoonlijke en positieve manier waarop we hier met elkaar samenwerken."
Wat is de rol van de begeleider?
Alle facilitators hebben een meerdaagse training gevolgd om de methode volledig onder de knie te krijgen. Hoe zorg je dat zo’n sessie écht werkt? En dat deelnemers zich comfortabel genoeg voelen om hun ideeën te delen?
Sophie: "Een LSP-sessie kun je niet zomaar doen zonder de begeleiding van iemand die in de methode getraind is. Het werkt alleen als het proces zorgvuldig wordt opgebouwd en bewaakt. Als begeleider stel de juiste vragen op het juiste moment en stem je opdrachten af op de dynamiek aan tafel. Zo help je deelnemers in een flow te komen, waarin ze zich comfortabel voelen om vrijuit te bouwen en zich uit te spreken." Judith: "Een LSP-sessie moet ook écht aan de richtlijnen van de methode voldoen, vandaar dat er ook een meerdaagse training voor facilitators aan voorafgaat. Een van de belangrijkste basisregels is dat iedereen de verplichting heeft om te bouwen en het recht heeft om het eigen verhaal achter het model te verwoorden. Zonder te worden onderbroken door het oordeel van anderen. Zo voelt iedereen zich onderdeel van het proces en creëer je een hoge betrokkenheid bij de gestelde doelen."
Deze methode past heel goed bij de uitdagingen en transities waar de HZ voor staat - en bij de persoonlijke en positieve manier waarop we hier met elkaar samenwerken.
Hoe zet het viertal LEGO Serious Play in binnen de HZ?
Marjoleijn: “Ik geef de sessies dus vooral aan teams binnen onze organisatie. Dat varieert van verandervraagstukken tot onderwijsontwikkeling en het verbeteren van de samenwerking binnen een groep. Hoe kijken we als team naar een probleem? Wat is ons aandeel? Welke stappen kunnen we nemen? Die sessies zijn niet alleen zinvol, maar vaak ook erg gezellig.”
Leo: "Ik heb de training destijds gevolgd omdat het in mijn rol als manager goed van pas kan komen. Maar soms begeleid ik ook andere teams of opleidingen. Dat vind ik hartstikke leuk om te doen. Binnenkort hoop ik een sessie te geven voor de opleiding Maritiem Officier."
Sophie: “Judith en ik gebruiken het vooral binnen onze opleidingen. Bij Tourism Management komt de methode elk studiejaar een keer terug, zodat studenten kennismaken met verschillende werkvormen. Soms help ik ook andere opleidingen met het geven van een sessie. Collega's mogen ons altijd een berichtje sturen om te kijken of we iets kunnen organiseren.”
Judith: “Sophie is mijn opvolger bij Tourism Management, waar ik de sessies ook gaf. Voor Food, Business & Innovation is het eveneens een mooie methode. Het enthousiasme om het breder in te zetten is er bij ons zeker, mits de tijd het toelaat. We hebben gelukkig nog een aantal facilitators binnen de HZ. We zitten samen in een Teams-omgeving om ervaringen uit te wisselen, maar ook om elkaars kennis beter te benutten.”